Bismillahirrahmanirrahim

Bir insan iman ettikten sonra birtakım sorumluluğu da birlikte yüklenmiş olmaktadır. Bu sorumlulukları yerine getiren şahıs, hem dünyada bir izzet ve şahsiyet kazanır hem de ahirette Rabbinin nihayetsiz nimet ve ikramlarıyla mükâfatlandırılır. Konuyu bir hadisi şerif ile anlamaya çalışalım:

Ebu Hureyre (r.a)'dan, dedi ki: Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Birbirinize hased etmeyin. Alış verişte birbirinizi aldatmayın. Birbirinize buğz etmeyin. Birbirinize dargın durmayın. Birbirinizin pazarlığı bitmiş alış verişini bozmayın. Ey Allah'ın kulları! Kardeş olunuz. Müslüman Müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, onu yalnız bırakmaz. Ona yalan söyleyip aldatmaz. Ona hor bakmaz -Üç defa göğsüne işaret ederek- takva buradadır. Kişiye kötülük olarak Müslüman kardeşini hakir görmesi yeterlidir. Müslüman’ın her şeyi; canı, malı, ırzı Müslüman’a haramdır.” (Müslim) (Nevevi- 40 Hadis)

Diğer hadis imamlarının bu hadisi şerif ile ilgili şu ziyadeleri de vardır: “…Sakın zanna yer vermeyin. Zira zan, sözlerin en yalanıdır. Tecessüs etmeyiniz. Bir Müslümanın kardeşine üç günden fazla küsmesi helâl olmaz…”

Hadisi şerifte geçen konuları sıralarsak karşımıza şu liste çıkar:

-Birbirinize hased etmeyin
-Birbirinizi aldatmayın
-Birbirinize buğz etmeyin
-Birbirinize küskün durmayın, üç günden fazla küs kalmak helal değildir
-Birbirinizin pazarlığı bitmiş alış verişini bozmayın
-Müslüman Müslümanın kardeşidir
-Müslüman kardeşine zulmetmez
-Müslüman kardeşini yardımsız bırakmaz
-Müslüman kardeşine yalan söyleyip onu aldatmaz
-Müslüman kardeşine hor bakmaz
-Müslümanın, kardeşinin canına kıyması haramdır
-Müslümanın, kardeşinin malına göz dikmesi haramdır
-Müslümanın, kardeşinin namusuna göz dikmesi haramdır.
-Zanla hareket etmeyin, zan sözlerin en yalanıdır
-Tecessüs etmeyiniz.

Hadisi şeriften çıkarılan yukarıdaki başlıklar üzerinde tefekkür edersek, sorumluluklarımızın ne kadar hassas ve ağır olduğu anlaşılacaktır. Evet, hadisi şerif Müslümanlar arasındaki ilişkilerin şeklini ve ölçülerini bize bildirmektedir. Bu tavsiye ve emirlerin hakkıyla hayata geçirilmesi durumunda örnek bir Müslüman’ın sahip olması gereken özellikler sergilenmiş olacaktır.

Ayeti kerimede Müslümanlar kardeş ilan edildiği gibi bu kardeşlik, hadisi şerifte de tekrarlanarak önemine işaret edilmektedir. Müslümanın diğer bir Müslüman kardeşine kıskançlık duygusu besleyemeyeceği (istisnalar hariç), kardeşine yalan söyleyerek onu aldatamayacağı, kardeşine kin besleyemeyeceği, kardeşine üç günden fazla küs kalamayacağı, kardeşinin anlaşmayla sonuçlanan ticaretine çomak sokup kendi lehine bozamayacağı, kardeşine zulüm edemeyeceği, yardıma ihtiyaç duyduğu bir zamanda kardeşini yüzüstü, yardımsız bırakamayacağı, kardeşinin soyuna veya maddi yapısını ölçü alarak kendisini horlayamayacağı, kardeşinin canına kastedemeyeceği, malına sebepsiz bir şekilde el koyamayacağı ve namusuna kem gözle bakamayacağı, kardeşi hakkında bir hüküm vereceği zaman zan ve tahminlerle hareket edemeyeceği, kardeşinin kusurlarını tesbit için gizli şeylerini araştıramayacağı… çok açık ifadelerle belirtilmiştir.

Müslüman bir ferdin diğer Müslümanlarla ilgili sorumlulukları ve hakları elbette ki sadece bu hadiste belirtilenlerden ibaret değildir. Ancak burada belirtilen sorumluluklar en önemli ve temel niteliktedir. Burada belirtilen başlıklar tek tek ele alınması ve üzerinde uzunca durulması gereken konulardır. Ki, İslam kültür külliyatında bunlara geniş yer verilmiştir. Burada hadisi şeriften özet olarak çıkardığım konuların, tüm kardeşlerce genişçe araştırılması ve üzerinde tefekkür edilerek günlük amellerinde bunlara ne kadar riayet ettiğini tesbite çalışmasını tavsiye ediyorum. Böylece, Alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamber Efendimiz’in (sav) emir ve tavsiyelerinin hayatımızda ne kadar yer aldığını tesbit etmiş olacağız inşallah.

Allah'a (cc) emanet olunuz.

Kerim Yararlı