Farsça ve Kürtçe’de “yeni gün” anlamına gelen newruz, İslam’dan önce var olup günümüze kadar devam edegelmiştir. Newruz, Ortadoğu ve Ön Asya’da çeşitli halklar ve topluluklar tarafından bahar bayramı ve yeni yıl olarak kutlanmaktadır.

Newruz, özünde dini bir nitelik taşımazsa da, özellikle İslami bir renk katılarak Müslüman halklar tarafından kutlanması, bu önemli güne İslami bir bakış kazandırmıştır. Köken olarak kimlere dayanırsa dayansın, İslam’ı kabul eden Ortadoğu ve Orta Asya halkları tevhide aykırılık teşkil eden şeyleri temizleyip Newruz’u İslam’a göre düzenleyerek yüzlerce yıldır kutlamaktadırlar.

Baharın başlangıcı olması hasebiyle yeni bir canlılığı ve yeni bir dirilişi haber veren Newruz, özellikle ölü kışın ardından Allah Teala’nın kainatı yeniden canlandırdığının güzel bir göstergesi olduğundan büyük önem taşımaktadır. Allah Teala Kur’an-ı Mübin’inde buna çok güzel ifadelerle açıklık getirmektedir: “Allah'ın rahmetinin belirtilerine bir bak. Nasıl yeri ölümden sonra diriltiyor? Şüphe yok ki, o ölüleri diriltir. O her şeye kadirdir.” (Rum–50)

Baharın gelişiyle, insanlara keder ve sıkıntı veren kıştan sıyrılışın ve Allah’ın rahmetine açılışın göstergesi olan Newruz, aynı zamanda Allah’ın bu güzel nimetlerine ve bu güzel yaratışına şükretmenin de ifadesidir. Bu şükrü ifade etmek isteyen Müslümanlar, birçok yerde bu güzel başlangıcı yeni yıl olarak kabul etmekte, dualarla ve şükürlerle kutlamaktadırlar. Allah Teala’nın kâinatı yeniden diriltmesi bilinciyle Newruz irdelendiği zaman, bu güzel günü Allah’a şükür amacıyla kutlamanın yadırganacak bir tarafı yoktur.

Bu güzel günü İslami bir bakışaçısıyla değerlendirip, İslami bir renkle süsleyerek yad etmek belki güzel bir hasenedir. Ancak, bazı yerlerde İslam’a aykırı hareketlerin yapılması bu güzel haseneye gölge düşürmektedir. Özellikle ülkemizde bazılarının ateşler yakarak üstünden atlaması gibi hurafeler dini hiçbir anlam taşımamaktadır. Ayrıca bazı kesimlerin bu güzel geleneği kendi siyasi düşüncelerine alet etmeye çalışmaları, halkların birliğini ve kardeşliğini çağrıştıran, onları baharla birlikte yeni bir güzelliğe ve dirilişe açan bu güzel gelenek olan Newruz’un ruhuna aykırı düşmektedir.

Newruzla birlikte soğuk, durgun ve insanın içini karartan günlerin ardından yepyeni bir gün doğuyor ve kâinatta yepyeni bir hayat başlıyor. Bu yeni hayat, güneşin, kuş seslerinin, çiçeklerin ve kâinattaki diğer canlıların hep beraber yeni bir açılıma ve yeni bir coşkuya sürüklenmelerini sağlıyor. Ölümü ve yok oluşu andıran kıştan sonra dirilişi, yeniden yaratılışı ve yeni bir hayatı ifade eden bahara, tabiattaki bütün canlılar ayak uydurarak yeni bir dirilişi yakalamakta ve yepyeni bir hayata başlamaktadırlar.

Baharın başladığı 21 Mart gününe Newruz, yani “yeni gün” denilmiştir. Neden yeni gün? Oysa sathi bir bakış, Allah Teala’nın günlerinin aynı olduğunu gösterir. Ancak, derinlemesine bakılırsa, farklı olaylara sahne olan günler diğerlerine nazaran önem ifade ederler. İçerisinde gerçekleşen büyük bir değişimi ve yenileşmeyi gösteren, Allah Teala’nın yeniden yaratılışını ve yoktan varedilişini ifade eden baharın başlangıcı Newruz, her açıdan yeni ve önemli oluşuma başlangıç teşkil ettiği için yeni gün olarak nitelendirilmiştir.

Tabiatın ağır ve zorlu kıştan sıyrılıp, bolluk ve berekete kavuşmasının simgesi olan Newruz, güneşin koç burcuna girdiği vakte denk gelip, Rumi takvimde Mart’ın 9’una, Miladi takvimde Mart’ın 21’ine, Hicri Şemsi takvimde ise Ferverdin’in birine tekabül etmektedir. Aynı zamanda 21 Mart’ta gece ve gündüz eşit duruma gelmektedir. Ortadoğu’da bazı Müslüman halklar, Newruz’u Hicri Şemsi yılın başlangıcı olarak kabul etmektedirler.

Yukarıda geçtiği gibi tarihi bir geçmişi olan Newruz, özellikle Ortadoğu halklarının şiirleri, masalları, şarkıları ve destanlarında çokça işlenir.

Ülkemizde köklü hiçbir geçmişi olmayan modernizmi Batı’dan ithal edip, bununla halkın dini düşüncelerini yok etmeye çalışan ve özelde de Newruz kültürünün tamamen silinmesini amaçlayan Kemalizm’in onlarca yıllık çabasına rağmen, Müslüman Kürt halkı, bu tarihi geleneğinden vazgeçmedi. Hiçbir baskı ve dayatma bu güzel kültürün yok edilmesinde etkili olamadı.

Yeni bir başlangıcın ve yeni bir dirilişin simgesi olan Newruzun en güzel gül ve çiçeklerini, başta Şehit Rehber olmak üzere tüm Hizbullah’i şehitlerin mezar taşlarına bırakıyor, Medrese-i Yusufiye’de bereketli ömürlerini geçiren ve baharı sadece takvimlerden öğrenen değerli dostlara ve yabancı memleketlerde yaşamak zorunda kalıp ülkenin buram buram kokan baharından mahrum kalan muhacirlere gönderiyor ve tümünün Newruzlarını kutluyorum.

CUDİ NUHOĞLU